Buzdağının Görünen Kısmı: Öfke

Öfke Nedir?

Öfke, tüm duygular gibi doğal bir duygudur. Duyguların koruyucu, harekete geçirici olmak gibi işleve sahiptir. Buzdağının üstündeki, görünen taraftır; ÖFKE. Alt tarafta ise; üzüntü, endişe, korku, pişmanlık, suçluluk gibi farklı duygular barındırır. Buzdağının alt bölümünü yani ilk başta görülmeyen duyguları fark ettiğimizde öfkenin düzeyi de farklılaşır. Sadece öfke duygusuna dikkatimizi verip yaşarken; 100 üzerinden 100 hissedilen duygunun şiddeti, altta yatan diğer duyguların (Ör: kaygı, korku) fark edildiğinde o yüksek duygunun şiddeti bölüştürülmüş olur ve öfkenin etkisi azalır.

Madalyonun iki yüzü vardır:

1-Yıkıcı Öfke: Ani şiddetle ve kontrolsüz dışa vurulan saldırgan-zarar verici davranış/tutumlar
2-Yapıcı/İşlevsel Öfke: Koruyan, kendini sağlıklı biçimde ifade etmeyi sağlayan tutum/davranışlar

Öfke duygusunun kendisi değil, o duygunun kontrolsüzce yaşanması ve ortaya çıkan tepkilerden dolayı yıkıcı – olumsuz algılanır. Sağlıklı agresyon; öfke duygusunu yıkıcı olmayan(kendine ve çevreye zarar veren) şekilde ifade edilmesi, öfke duygusunun işlevsel şekilde yaşanmasıdır.
Öfke anı; sinir sistemi aktive olur, kendini korumaya alır. Bu aktivasyon 3 tepkiye neden olur:

SAVAŞ X KAÇ X DON TEPKİSİ

Öfke kontrol becerisinde otomatik hangi tepkinin ortaya çıktığı ve ilk tepki zarar vericiyse; fark ederek yeni tepkiler geliştirmek gerekir.
Öfkenin iki çeşidi vardır: Durumsal Öfke ve Sürekli Öfke.
Durumsal Öfke; engellendiğinizde, baskı gibi maruz kaldığınız rahatsız edici bir deneyim karşısında doğal olarak ortaya çıkan duygu ve duyumlardır. Ne yoğunlukta hissedildiği yaşanan duruma göre değişen geçici duygusal tepkidir.
Sürekli Öfke: karşınızda öfkelendirecek bir durum/olay olmaksızın hemen her şeye öfkelenme halidir. Genel olarak öfkelenmeye eğilimli olma hali olarak düşünülebilir. Daha çabuk ve basit nedenlerle ortaya çıkabilir.

ÖFKE GELİYORUM DER Mİ?

Beden tepkileri öfkenin ilk sinyalleridir, gözleyin!
Nefes alış-verişte değişiklik, Nabızda yükselme, Ellerde-Bacaklarda titreme, Kalp çarpıntısı, Diş Sıkma, Terleme, Kas Gerginliği vb. bedensel duyumlarla öfke kendini gösterir.
Öfke duygusu, biriken bir enerjidir ve sağlıklı biçimde dışavurumu şarttır. Aksi durumda pasif agresif tepkiler (öfkenin kaynağı olan kişiye-duruma yönelik değil başka yöne öfkenin çıkartılması) ortaya çıkabilir veya kişinin kendisine-bedenine zarar vererek o biriken enerji, kronik ağrılara, rahatsızlıklara neden olabilir.
Öfkenin Kontrollü Biçimde İfade Edilişi Öğrenilebilir.
Öfke, adım adım yükseldiği gibi adım adım azalacaktır. Çoğunlukla öfkeyi ifade biçimini erken yaş dönemlerinde öğrenilmiş davranışlardır. Susmak, içine atmak da bir öfke yaşanış biçimiyken; kavga etmek, küfretmek, şiddet davranışı sergilemek de öğrenilmiştir. Kontrollü biçimde; kendini ifade etmek, çözüme yönelik arayışta olmak, yaratıcılığı kullanarak o duyguyu yönetmek de aileden küçük yaşlarda rol model alarak sergilenir veya öğrenilmiş kayıtlar çevresel etkilerle değiştirilebilir.
Öfke kontrolünde; öfke duygusunu ortadan kaldırmak hedef değildir; o duyguyu yönetebilmek ve sağlıklı biçimde ifade etmeyi öğrenmek bir hedef, amaç olabilir.

Ebru ÖZKURT TOPCU

Klinik Psikolog

Aile ve Çift Terapisti

Online Psikolog ile Online Terapi almak için hemen sitemizi ziyaret edin. www.onlinepsikolojimerkezi.com