İletişim Sorunlarına Çözüm Önerileri

Toplum içerisinde bireyler duyuşsal, sosyal ve fizyolojik gereksinimlerini karşılayabilmek için doğal olarak başkaları ile iletişim durumundadır.

İletişim, iki kişi arasında yer alan anlam alışverişi olarak tanımlanmaktadır. İletişim; insanların birbirini anlaması, isteklerini anlatması ve sorunların çözüme kavuşması için en önemli araçtır. Bu, doğru kullanıldığında yaşamı zenginleştirebilen, yanlış kullanıldığında ise fakirleştirebilen bir olay olarak görülmektedir.

Kişi, iletişim içerisindeyken çoğu zaman farkında bile olmadan iletişimde bulunduğu kişinin, mesajları iletmek amacı ile seçtiği sözcüklere, konuşma hızına, araya koyduğu mesafeye, o kişinin ses tonuna, sessizlik süresine ve beden diline dikkat etmektedir. Bir mesajı yüksek sesle ve asık bir surat ile ifade ettiğimizde karşımızdakine farklı bir anlam verirken, normal bir ses tonu ve gülümseyen bir yüz ile ifade etmemiz farklı bir anlam vermektedir. Ses tonumuz ve beden dilimiz mesajın algılanış biçimini tamamen değiştirebilmektedir. Bu nedenle, iletişim engellerini çözebilecek maddelerden birisi ise kendimizi olabildiğince fazla duyu organımızı kullanarak ifade etmektedir. Örneğin, önemli gördüğümüz bir konuyu karşımızdaki kişiye mesajla anlattığımızda yanlış algılanabiliyorken, sesli konuşarak anlattığımızda yanlış anlaşılma olasılığımız biraz daha düşmekte, yüz yüze konuşulduğunda ise devreye beden dilimizde girdiği için mesajımızı yanlış ifade etme ve yanlış anlaşılma olasılığımız daha da düşmektedir. Özellikle buna dikkat etmek iletişim sorunlarımızı azaltabilmekte etkili olacaktır.

Diğer yandan kişilerin ve özellikle ailelerin büyük bir bölümü çocukları ile konuşurken sen iletileri kullanmaktadır. Sen dili, iletişim engellerinin içerisinde yer almaktadır. Kişiler, bir başka kişi ile ilgili bir sorun yaşadığı zaman veya rahatsız oldukları bir davranış ile karşılaştıklarında, ben dili kullanarak rahatsız oldukları davranışı, davranışın etkilerini ve bu davranışın kendilerinde yarattığı duyguları açıkça ifade etmelidirler. Ben mesajları ile davranışlarına saygılı ve sorumlu tepkiler alan bireyler, belirgin etkiler ve duygular açıklandığından dolayı, karşısındaki kişiyi rahatsız eden davranışı öğrenebilmekte, bunun karşısındaki bireyde yarattığı duyguyu anlayabilmekte ve uzun sürede başkalarını düşünmeyi ve bencil olmamayı öğrenmektedirler.

Ben dili, mesajı alan kişiyi yargılamaktan uzak bir özelliğe sahiptir. Ben dilini kullanmak iletişimin devamını sağlamaktadır ve sen diline kıyasla iletişimin önünü açmakta ve ilişkimizi zedelememektedir. Bireyin ben dilini kullanarak ben iletileri ile karşı tarafa yaklaşması karşı tarafı savunmaya itmez, suçluluk hissettirmez, duygunun nedeninin anlaşılmasını sağlar, başkalarını düşünmeyi de öğretir, eş duyum yetisini geliştirir. En önemlisi olayın bizde yarattığı duygu ve düşünceleri dile getirdiğimiz için karşı tarafa duygularımızı ve düşüncelerimizi dikkate alması gerektiği mesajını iletir. İlişki içinde duygularımızı ve düşüncelerimizi ifade etmek aynı anda bizi de rahatlatır, kendi düşüncelerimize önem verdiğimizi, sorun olarak algıladığımız durumu düzeltmeye çalıştığımızı gösterir, öz değerimizi artırır. Ayrıca, ilişki içerisinde suçlayıcı konuşmalardan kaynaklanabilen anlaşmazlıkları azaltır, konuşan kişiyi duygularını ve düşüncelerini ifade edebildiği için rahatlatır. Sen dili yerine, ben dilinin kullanımı sorun çözmede etkili ve önemlidir. Ben iletilerini gönderen kişi, kendi duygularının farkında olmak için, önce kendini dinleme ve duygularını ve düşüncelerini tüm açıklığı ile karşısındaki ile paylaşma yükümlülüğü taşır.

Etkili bir ben iletisinin bazı önemli özelliklerinden söz edilebilir. Etkili bir ben iletisinin üç temel öğesi bulunmaktadır. Birincisi, kabul edilmeyen ya da hatalı olan bir davranışın yargılamadan, suçlamadan tanımlanmasıdır. İkincisi ise kabul edilmeyen davranışın kişi üzerindeki somut, gerçek ve kesin etkisinin söylenmesidir. Üçüncüsü ise kabul edilmeyen davranışın kişi üzerinde yarattığı duyguların ifade edilmesidir.

Dinlemek ise iletişim sorunlarını çözmenin bir diğer önemli yollarından biridir. Dinleme becerisinin geliştirilmesinde ailenin rolü çok büyüktür. Çocuklar model alarak öğrenirler ve kendilerine bakım sağlayan kişileri taklit ederek davranışlarını gerçekleştirirler. Bu nedenle, dinleme becerisi ailede ve okulda kazanılan önemli becerilerdendir. Çoğu iletişim hatasının temelinde, karşı tarafı dinlememe, mesaja değil de algıladığımız düşünceye odaklanma yer almaktadır. Bu da iletişimi engelleyen noktalardan biridir. Aynı zamanda dinlememek yargılamayı da beraberinde getiren bir durumdur. Bununla birlikte, zaman zaman kişinin kelimelerin ardında bulunan mesaja hiç dikkat etmediği ya da yanlış algıladığı için, kendine iletilene hiç uygun olmayan tepkiler verdiği durumlar oluşabilmektedir. İletişim kazaları olarak adlandırılan bu durumlarda, kişilerin birbirlerini anlaması güçleşmektedir. Bu da kişilerarası ilişkileri bozabilmektedir. Bu nedenlerden dolayı özellikle ebeveynler çocuklarına bu beceriyi kazandırmaya çalışmalıdır. Bunu kazandırmanın ilk adımı ise onları dinlemek, dikkate alındıklarını onlara hissettirmektir. Etkili bir iletişimde etkin dinleme önemli bir yere sahiptir. Etkin dinlemede kişinin söylediklerinin gerçek anlamlarını kavranmaya çalışmak vardır.

Bir diğer yandan, empati de etkili bir iletişim için gerekli olan maddelerden biridir. Empati, bireyin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyması olaylara onun bakış açısı ile bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru bir şekilde anlaması ve bu durumu ona aktarması sürecidir. Anlaşıldığımızı hissetmek, iletişimimizi artıran bir şeydir. Örneğin bizi anlamayan veya anlamadığını düşündüğümüz kişilerle birlikte olmaktan kaçınırız. Diğer yandan, anlaşıldığımızı hissettiğimiz kişilerle birlikte zaman geçirir, sorunlarımızı paylaşırız. Tam da bu örnekteki gibi, empati kurabilmek, karşımızdaki kişiyi yargılamadan anlamak iletişimi geliştiren etkenlerden biridir. Peki bu becerimizi nasıl geliştirebiliriz? Karşımızdaki kişinin sorununu dinlerken ona açık uçlu sorular sormak kendini daha çok anlatmasını sağlayacaktır. Bu da bizim karşımızdaki kişiyi anlayabilmemizi veya neden bu şekilde davranmış olduğunu, duygularını ve düşüncelerini anlamamızı sağlayacaktır. Olayı onun penceresinden değerlendirip onun bakış açısını görmek, ilişkimizi güçlendirecektir.

Ruhsal bozuklukların oluşmasında, kendini özgürce ve doğru şekilde ifade edememe, bozulmuş kişiler arası ilişkiler, sosyal destek azlığı ve özerk bir benliğe sahip olmama gibi nedenler büyük etkiye sahiptir. Bundan dolayı da bireyde, kendi içinde bir düşünce ve ifade özgürlüğü yaratma çabası oluşmaktadır. Bu durum da depresyon, kaygı bozukluklarının yanı sıra şizofreni gibi bozuklukları meydana getirmekte ve bireyin gerçeklikle olan ilişkisinin bozulmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle, iletişim engellerimizi fark etmek, bunu çözmek adına çaba harcamak ve doğru bir şekilde değiştirmek birçok ruhsal sorunun oluşma ihtimalini de azaltan etkenlerden biridir.

Uzman Klinik Psikolog Özgül Özdilekler

Online Psikolog ile Online Terapi almak için hemen sitemizi ziyaret edin. www.onlinepsikolojimerkezi.com